Iedereen kan in de armoede terechtkomen. Maar hoe kom je weer eruit? Tijdens de week Inclusieve stad was donderdag 22 februari het thema ‘Haal ze er weer bij’.
Journalist Annemiek Onstenk interviewde jaren geleden 150 mensen uit het hele land over schulden en armoede. Dit leverde de Qracht 500 op, een magazine waarvan de oplage van 8500 snel was uitverkocht. In buurthuis Kleurrijk in Peldersveld te Zaandam was het zaaltje goed gevuld. De mix van ervaringsdeskundigen, professionals van organisaties/bedrijven/banken en geïnteresseerden maakte dat er aan het eind een bonte en vooral bruikbare verzameling tips werd ingebracht.
‘Mensen in armoede zijn liever lui dan moe. Ze lopen de kantjes eraf. En ze houden liever hun hand op dan zelf de handen uit de mouwen te steken.’ Annemiek Onstenk: ‘Dat was het beeld dat veel mensen hebben. Daarom besloot ik het hen zelf te gaan vragen om te onderzoeken of dit vooroordeel klopt. De armoedecijfers liegen er niet om. Ik wilde de achter de cijfers mensen een stem en gezicht geven. Veel mensen moesten wel de schaamte overwinnen maar wilden toch graag hun verhaal vertellen. Ik kan je vertellen dat er van de 150 mensen maar één echte ‘uitvreter’ bij zat, die geen zin had om te werken omdat hij al een uitkering kreeg. Voor alle anderen gold dat ze wel aan de slag willen. Fulltime lukt vaak niet, maar de bereidheid om parttime te werken was groot.
Voor deze groep is maatwerk van belang.
Door alle verhalen weet ik dat iedereen in de armoede terecht kan komen. Door schulden, een scheiding, leesmoeilijkheden, mensen die geen werk kunnen vinden en door gezondheidsproblemen.
De grootste schuldeisers zijn de overheid zelf en de verstrekkers van hypotheken.
Annemiek Onstenk (rechts)
Als je bedenkt dat anderhalf miljoen Nederlanders functioneel analfabeet zijn, dan kun je je voorstellen dat het geen zin heeft om eindeloos rekeningen namens de overheid te sturen die mensen niet begrijpen en daarom zelfs niet openen. Daar bouwen de schulden zich snel op. Er is vaak standaardbeleid om de mensen te helpen terwijl maatwerk waarbij je uitgaat van de persoon zelf veel doeltreffender is.
Heel vaak is er een combinatie van meer problemen.
Bij schulden zijn er twee partijen betrokken. Het is veel effectiever als je ze samen de oplossing gaat zoeken dan als je tegen iemand optreedt. Begeleid iemand om zijn gedrag of levenswijze aan te passen, maar je moet wel eerst onderzoeken of iemand dat (al) aan kan.
Toen ik begon met het project wilde ik het Quate 500 (bij wijze van Arme Quote 500) noemen. Maar bijna niemand bleek echt kwaad te zijn. De meesten hadden de veerkracht om weer het licht te zoeken. Vaak waren ze door omstandigheden, door pech of door domme dingen in de armoede terecht gekomen.
Het advies van Annemiek Onstenk: laagdrempelig loket, vroeg signalering en differentiatie naar ‘niet kunners’ en ‘niet willers’. Ontzorg ze, help ze met regelingen. En zie de mens in zijn geheel en probeer het kantelmoment te bereiken.
Rust in je hoofd
Bewindvoerder Manuela (links)
Bewindvoerder Manuela Gillis van Beaufin Bewindvoering en Budgetbeheer betoogde dat rust in iemands hoofd essentieel is. ‘Eerst rust, zet daarna tijdig schuldhulpverlening in en vervolgens kun je onderzoeken in welke mate iemand zelfredzaam is. Zorg dat er ook ruimte is om te leven. De gemeente ziet vaak als eerste dat iemand zijn rekeningen niet betaalt. Dan moet je direct hulp aanbieden zodat de problemen zich niet opstapelen. Bij wijkteams kunnen er avonden worden georganiseerd over de mogelijkheden en oplossingen. Armoede zal er altijd blijven, maar het helpt wel als je eerder op financieel gebied helpt. Een budgetcursus heeft alleen zin als iemand daartoe in staat is. Wanneer een aantal zaken zijn opgelost dan zou vaste lastenbeheer een oplossing kunnen zijn. De persoon krijgt dan zelfbeheer over het geld dat over is. Samen ga je dan een tijd de post openmaken om te zien wat er nog allemaal speelt. Sommige mensen zal je altijd moeten blijven begeleiden, anderen kun je stimuleren om het weer zelf te doen.
Handjes, middelen en kennis
Bas Husslage vertelde over De Zaanse Uitdaging, een organisatie die bedrijven koppelt aan maatschappelijke organisaties en initiatieven, waarbij de bedrijven ondersteunen in middelen, menskracht en materialen. De Zaanse Uitdaging doet dit najaar mee aan de landelijke week van de armoede. Deze week willen ze met zoveel mogelijk Zaanse bedrijven het verschil maken voor mensen die in armoede leven. Bas roept iedereen op die hieraan mee wil doen, of ideeën voor deze week heeft zich bij de Zaanse Uitdaging te melden.
Maak het bespreekbaar
Yvonne Mulder van het Sociaal Wijkteam Assendelft –Westzaan vertelde over het project ‘Iedereen Rijk’. In dit traject heeft het Sociaal Wijkteam eerst allerlei wijkbewoners geïnterviewd over hoe zij tegen armoede aankijken. Daaruit kwam naar voren dat armoede echt een taboe is. Mensen willen de vuile was niet buitenhangen. Om de drempel het over geldproblemen te hebben te verlagen heeft het Sociaal Wijkteam een avond met als thema ‘Iedereen Rijk’ georganiseerd. Een ervaringsdeskundige vertelde daar haar verhaal. Vervolgens was er een markt waar allerlei informatie te vinden was over omgaan met geld. Een groot succes en een eerste stap naar het bespreekbaar maken van geldproblemen. Door het bespreekbaar te maken, kun je een begin maken.
De opbrengst van Zaanse geluiden kun je ophalen via de video
Annemiek Onstenk is de vrouw achter Qracht 500: ‘Wat in 2013 begon als thuis van multimediaal project Qracht 500 over armoede in Nederland, is veranderd in etalage van het tweede eenmalige magazine Qracht 500, nu over psychische problematiek en werk. In deze tweede Qracht 500, begin 2018 verschenen, vertellen honderd mensen uit het hele land over hun psychische aandoening en kwetsbaarheid, hun ervaringen met werk, participatie en bejegening en over hun wensen en ambities. Mensen die langdurig aan de kant staan en mensen met een baan die hun psychische problematiek verstoppen uit angst hun werk te verliezen of niet meer voor vol te worden aangezien.’
Themaweek Inclusieve Stad
19 tm 22 februari 2018
Video en verslag Uitdaging hoe blijf je gezond? – 19 februari 2018
Wensvideo en opbrengst ideeën Onze stad voor iedereen/Maak het verschil – 20 februari 2018
