Hoe gaan we van een stad die energie verbruikt naar een stad die energie levert? Wat zijn de grootste kansen en opgaven voor onze stad? Welke initiatieven zijn er al, welke bewoners gaan aan kop en welke bedrijfsterreinen zijn al op weg? Wat hebben bewoners, bedrijven, instellingen en gemeenten van elkaar nodig om te kunnen versnellen?
De avond wordt gehost door Femke Nagel en Danielle Schouten, een tweetal duurzaamheid professionals uit de Zaanstreek. Zo’n 25 ondernemers, beleidsmedewerkers en bewoners zijn gekomen. Presentatie Duurzaamheid Klimaatneutraal DEF
We zijn te gast in ’t Lokaal. Dick Dekker (voorzitter bedrijvenvereniging Noorderveld-Molletjesveer) vertelt kort over dit bijzondere initiatief op het bedrijfsterrein Molletjesveer/Noorderveld. Van hieruit is onder andere ook SAENZ ontstaan, de energie coöperatie van een aantal bedrijven. Op het bedrijfsterrein werken 4500 mensen, bij 150 leden/bedrijven. WOZ-waarde staat centraal: Welzijn, Onderwijs, Zorg.
Dan volgt een kort filmpje, waarin Ruud Koornstra (onze Nationale energie-commissaris) ervoor pleit dat Nederland een koplopersrol in de energietransitie gaat vervullen; met het Deltaplan rond de dijken hebben we laten zien dat we dat kunnen en wat ons dat ook oplevert in de wereld. Ruud herhaalt vaak de boodschap; als het kan, waarom gaan we dan niet sneller?
Hoe kunnen we versnellen in de Zaanstreek?
Pitch koplopers
NXT mobility – Erik Metselaar
- Nieuw brandstoffen- en energieconcept dat op initiatief van GP Groot is ontwikkeld. Iconische hoge zuilen met zonnepanelen, opvang regenwater etc., binnenkort te openen locatie in Westzaan op het Hoogtij!
- Waterstof produceren met ander bedrijf samen. Dilemma dat speelt in ons land en ook elders: inzetten op elektrische laadpalen of over op waterstofgas?
- Pleidooi: delen, van elkaar weten, zo kunnen we versnellen. En duidelijkheid vanuit overheid over een langere periode zodat bedrijven weten waar ze op in kunnen zetten.
Devcon ecosystems – Bart Koopmans
- Al heel veel zonnepanelen geplaatst, maar er kunnen er ruim 700.000 op daken, dus er is nog veel te doen. Het is een investering welke geld oplevert!
- Denk klein en groot: als iedereen zijn elektrische deurbel uitzet kunnen we twee kolencentrales sluiten…..En houd je banden op spanning, dat scheelt brandstof!
- Ondernemers bewust maken van mogelijkheden: benut je dak voor zonnepanelen, Devcon doet de investering en jij als bedrijf huurt ze.
- Ook bij voetbalclubs, o.a. Fortuna 171 panelen.
- Pleidooi voor zonneparken op grondgebied, kan echt veel meer; nog maar 2% duurzame energie in Nederland.
SAENZ – Tom Grootjen
- Lokale energiemaatschappij voor en door ondernemers
- Nu 60 leden, ¼ van het energieverbruik en 1/3 gasverbruik van het hele bedrijfsterrein
- Eerste vraag van ondernemers altijd: wat kost het en wat levert het op? Dus hebben ze een bedrijfsmatige aanpak en staan ze ervoor dat ze doen wat we zeggen.
- Fase 1: gezamenlijke inkoop; ieder lid heeft wat voordeel, maar stukje daarvan als lidmaatschap aan SAENZ betalen; geen subsidie!
- Fase 2: in eigen beheer opwekken. Onder andere grote daken project 13.000 panelen, met Ecorus en kleine daken project hier 1700 panelen op daken; goede samenwerking met gemeente Zaanstad. Loopt sneller dan gepland.
- Fase 3: vermarkten en leveren van overschot aan energie aan de buren (direct, niet terug leveren aan het net): gaat binnenkort al van start.
- Naast zonnepanelen ook t.z.t. gaan nadenken over andere dingen zoals aardwarmte, maar eerst dit afmaken en dan pas het volgende.
Vraag uit de zaal: waarom zonnepanelen en geen windmolens? Provincie: geen nieuwe molens. En kostenplaatje: panelen meer rendement. Misschien nog wel minder hoge molentjes, 7 m?
ZEK, Zaanse Energie Koöperatie – Thecla Graas
- Onze pioniers! Bestaan sinds 1991 om te laten zien dat er een duurzame energietoekomst is zonder kernenergie en kolen.
- Eerste windmolen met 100 mensen betaald; draait nog steeds, verkopen energie aan meer dan 100 afnemers nu.
- Nog steeds geen nieuwe windmolen, ook proberen bij HoogTij maar lukt nog niet, ook vanwege provincie en niet rendabel.
- Ook bezig met zonnepanelen: manege dak vol en bij een boer in Assendelft. Beide leveren dus niet alleen voor zichzelf maar voor meer mensen.
- Verder ook bezig met Zaanse bevolking bewust maken (info over o.a. Led verlichting, warmte pompen; ook warmte scans bij mensen thuis welke isolatie ze beste kunnen doen; vrijwilligers, met wat hulp van de gemeente, lespakket).
- Alles draait op vrijwilligers! Coördinatie ook, kost drie dagen per week.
Bio Bound –Jaap Schotanus met Gert Van Oort
- Nieuw circulair bedrijf, grond- weg- en waterbouw; maken van een snelgroeiende olifantengras (gebruikt bij Schiphol tegen ganzen) een vulstof en daarvan beton, voor wegen maar ook voor beton-producten in de buitenruimte.
- Beton stoot normaal veel CO2 uit maar door het gras erin niets meer.
- Normaal wordt veel beton wel hergebruikt, maar dit gaat verder: circulair product in combinatie met bio waste product (gras dat CO2 opneemt), 57% minder belastend voor milieu.
- Bij sloop kunnen de elementen weer gescheiden worden en opnieuw gebruikt; denk in grondstoffen, niet in afvalstromen. Nu ook gaan proberen met bermmaaisel.
- Kosten van een rotonde van bio-beton zijn ongeveer gelijk aan gewone, want het moet gewoon concurreren in kwaliteit (Nen-normen) en kosten.
Zaanschap – Marjan Hoffman
- Zaanschap is een duurzaam ingerichte locatie met flexibele werkplekken en -kantoorkamers, diverse vergaderruimten, training-, workshop- en/of behandelkamers.Vestigingsplaats is Westzaan.
- In samenwerking met gemeente Zaanstad en Green Business Club Nederland wordt een lokale Green Business Club opgericht voor een duurzamere bedrijventerrein Westerspoor en Zuiderhout: het Zaandeltagebied. GBC Zaandelta is een collectief van bedrijven welke zijn gevestigd in dit gebied. Marjan Hoffman is kwartiermaker.
Architect – Eva Stache
- Gaat kort in op de verschillende functies van vegetatie: hitte afvangen, water opnemen, lucht zuiveren (ecosysteemdiensten).
- Haar pleidooi: er is echt heel veel meer groen nodig in de stad dan er nu is! Vooral voor het bewezen positieve effect op gezondheid en welzijn.
- Niemand redt dat alleen: de overheid, ondernemers en burgers moeten echt samen optrekken.
In de pauze tekent iedereen enthousiast op de grote kaart van Zaanstad waar alle initiatieven en koplopers zitten. De eerste stappen van de energietransitie is zichtbaar in alle uithoeken van Zaanstad! Na de pauze volgen de laatste twee pitches:
Zaanse Energie Agenda ZEA (Paul Bakkum – Procesmanager Gemeente Zaanstad)
- Uitstoot CO2 vooral door gebouwde omgeving (huizen), daarnaast verkeer en bedrijvigheid.
- Energielabel in Zaanstad van woningen heel laag, 30% slechter dan landelijk gemiddeld: daardoor voor 30 miljoen euro verspilling van energie!
- Voor huurders is hun energieverbruik deels lastig zelf te beïnvloeden, dus daar ligt een rol voor de corporaties.
- Aanpak bestaat uit: weten (bewustwording groeit), willen (nu nog vooral koplopers), kunnen (financiële en juridische mogelijkheden) en doen (kleine stapjes zetten, vooral op natuurlijk moment bijv. als kinderen uit huis gaan).
Reactie vanuit de zaal: die 30 miljoen laten zien dat er dus een businesscase in zit! Investeren, werkgelegenheid, en gelijk CO2 reductie; we zoeken dus investeerder voor 30 miljoen (pensioen fondsen etc).
Ecorus – Martin Botterweg
- Inzetten op zonnepanelen: inschatting van deskundigen is dat in 2050 de meeste energie op aarde van zon zal komen. Zonlicht is ruim voorhanden, en heeft niet de nadelen van windmolens (je ziet niks bewegen en het kan niet kapot).
- Het kost veel minder ruimte dan iedereen denkt; in heel Nederland slechts 500 km2 nodig. Regering denkt naast daken vooral aan zonneweides en mogelijk op het water.
Kansen verkennen
Vervolgens zijn we in groepen de kansen voor Zaanstad gaan verkennen: wat zijn ideeën om elkaar te versterken en de energietransitie te versnellen? Een greep uit de opbrengst:
- Toekomstige woonlocaties zo oriënteren dat er altijd zonnepanelen kunnen – gewoon eisen, net als gasloos. Ontwikkelaars en stedenbouwkundigen dwingen zongericht te ontwikkelen!
- Veel meer communicatie, bewustwording, gedragsverandering:
- Misvattingen wegnemen: duurzame energie hoeft niet duurder te zijn.
- Minder vlees eten helpt veel (uitstoot is nu groter dan van vervoer; dus promoot minder vlees eten, thuis maar bijvoorbeeld ook in kantines etc.).
- Betrek opleidingen/onderwijs (voorbeeld project: binnen 1 jaar niemand meer elektrische deurbel).
- Gemeente: maak duidelijk waar we staan en waar we heen moeten (visie)!
- Opslag van duurzame energie, in accu’s – nu nog duur, er komen in Nederland wel proefopstellingen maar is binnen een paar jaar wel te doen?
- Parkeerplaatsen benutten, zonnepanelen erboven. Maar schijnt nu (nog) te duur te zijn (vooral de onderconstructie)?
- Meer laadpalen bij supermarkten, 20 minuten, even reserveren, bi-directioneel.
- Aanpassen wet en regelgeving, gericht op dat het wél kan en niet op het onmogelijk maken.
- Energie-coöperatie oprichten voor woningcorporaties, naar het model van SAENZ.
- De stad moet echt veel groener worden! Groene daken en muren, tuinen vergroenen, “1 boom per familie” Ecosysteemdiensten essentieel voor de transitie.
- Energie opwekken uit NZ-kanaal en de Zaan.
Energielasten sociale huurwoningen
Het laatste deel van de avond gaat over huurders met lage inkomens en de uitdaging waar de corporaties voor staan. Nina Bos van Parteon houdt een korte pitch en vraagt de gasten wat zou je doen als jij een Zaanse woningcoöperatie zou zijn?
Parteon:
- Ambitie: totale bezit CO2 neutraal in 2050. Als onderdeel van overall-doelen: bieden van betaalbare huisvesting en goed wooncomfort.
- Zaanstad is kwetsbaar, want heeft een slecht geïsoleerde woningvoorraad. Elk Zaans gezin gemiddeld 250 euro per jaar meer kwijt dan gemiddeld in Nederland en dat gaat nog oplopen. In totaal worden dus vele miljoenen verspild.
Tips en reacties:
- Breed uitmeten wat je doet, elke stap goed bekendmaken!
- Druk alle maatregelen uit in CO2 winst, niet alleen in wat het in geld kost. Dat past bij jullie rol als maatschappelijke instelling.
- Waarom pas in 2050?! Als je veel meer zonnepanelen plaatst heb je het toch sneller voor elkaar en ook gewoon binnen ca zeven jaar terugverdiend? Reactie Parteon: het gaat niet alleen over zonnepanelen, er is groot onderhoud nodig om een flat naar label B te brengen, en vaak moet je ook iets doen aan funderingen. Het kost ook geld (mogelijk €30.000 per woning) en capaciteit. En: je kunt niet alle complexen tegelijk doen, want waar moeten die mensen dan heen? 300 mensen uitplaatsen per jaar is al heel veel, dan niemand anders op de wachtlijst meer een woning.
- Niet alleen de woningen CO2 neutraal maken, maar ook je huurders (voorbeeld uit Amsterdam, Eigen Haard, service aangeboden door zuinige koelkasten, wasmachines etc.). Corporaties verplichten tot duurzame maatregelen (andere huurprijzen met lagere energielasten).
De avond wordt afgesloten met een drankje. We zijn het er over eens dat we vooral moeten denken in oplossingen, we hebben het echt waar te maken! Het is En-En-En en bovendien is het is 5 voor 12…..! Het was een mooie avond met veel kennis en ideeën, waar weer nieuwe contacten zijn gelegd.
Week Duurzaamheid
